Everhardus Wilhelmus Petersen (1791 - 1872)

Born 30 Nov 1791 in Borne, Overijssel, Nederland

Ancestors

Husband of Wemeltje Wytses Feddema — married 23 Sep 1816 in Harlingen, Friesland, Nederland

Husband of Sophia Maria (de Saajer Waldorp) Waldorp — married 11 Jun 1849 in Amsterdam, Noord-Holland, Nederland

Descendants

Died 13 Jan 1872 at age 80 in Harlingen, Friesland, Nederland

Problems/Questions Profile manager: Kees Rosier [send private message]

Biografie

geboorte

Everhardus Wilhelmus is in 1791 in Borne geboren als zoon van Wermold Petersen en Christina Roskott. Hij werd naar zijn vaders vader genoemd. Op 4 december werd hij hervormd gedoopt; in het doopregister noteerde men:
Zeventienhonderd Een en negentig, den Vierde dec is gedoopt, en geb den dertigste nov Everhardus Wilhelmus, zv Wernold Petersen en Christina Roskott Ehelieden in Borne^[1].

jeugd

Tot zijn dertiende bracht hij zijn jeugd door in Borne, waarna zijn vader predikant werd in Oost-Vlieland.

J.L.W. Petersen schrijft in zijn boek 'Familie Petersen' over hem:
"Op Vlieland in de Fanse bezettingstijd kwam het gezin Petersen meer en meer in moeilijke omstandigheden; er heerste honger en armoede.
Op 1-4-1812 (ruim een jaar voor de bevrijding) komt zijn naam voor in de lijst van ingekomen lidmaten van de Evangelisch Reformierte Kirche te Gildehaus. Hij is op 20-jarige leeftijd naar zijn tante Wilhelmina Hendrica Petersen en oom Arnold Cuiper gegaan voor goede voeding en voor scholing. Hij heeft waarschijnlijk daar het vak geleerd bij de 'Uhrmacher' A.E. Roskott, een lid van zijn moeders familie. (...) Deze repareerde in 1808 het torenuurwerk."
"Na dit verblijf in Gildehaus keerde hij terug naar Vlieland."

klokkenmaker in Harlingen

Everhardus ging zijn ambacht als 'horologiemaker', dwz uurwerkmaker, uitoefenen in Harlingen.
"Op 1-2-1815 werd hij ingeschreven als lidmaat van de Grote Kerk te Harlingen, komend van Vlieland^[2].
Everhardus W. vestigde zich op 6-5-1816 met een eigen zaak als 'horologie'-maker in Harlingen aan de Voorstraat nr 19^[3]. Het perceel had een oppervlakte van 150 m2. Volgens de ondernemerregisters van de keurkamer voor goud en zilver was dit in 1816 wijk C nr. 39. Dit pand werd na 1880 omgenummerd in C nr. 32 en daarna Voorstraat 19. In zijn tijd was de winkel in de Voorstraat nog aan de gracht gelegen, die later werd gedempt. Het bleef een winkelpand, maar werd gesloopt in 1962."
[7] de geschiedenis van het huis Voorstraat 19 en zijn bewoners. Het huis was van Christina Roskott, de moeder van Everhardus, daarna van hem.

een Fries 'kantoortje', ca1825

In de traditie van Jacob Harmens Ratsma en zijn nakomelingen ging Everhardus verder in Harlingen als centrum voor de productie van staande klokken. Vergelijkbare centra waren ontstaan in Leeuwarden en Grouw. Zo bouwde hij in ongeveer 1825 een Fries 'kantoortje', waarbij de wijzerplaat beschilderd werd door Pier Ages Lusthof met de voorstelling 'De Haringvangst'.
J.L.W. Petersen schrijft:
"Everhardus W. heeft personeel gehad, In 1838 was Willem Hak een inwonende knecht en in 1855 wordt genoemd Martinus Hardoff als horlogemakersknecht. Verder was Anna Diekmans, oud 16 jaar, inwonende dienstbode in 1849."
"In nov. 1835 werd Everhardus W. benoemd tot stadsklokkenist. Deze funktie heeft hij uitgeoefend naast zijn zaak, maar voor hoe lang staat niet vermeld in het register van ambtenaren. (...) Van door hem en zijn knechten vervaardigde uurwerken zijn diverse exemplaren bewaard gebleven. "

J.L.W. Petersen verzamelde bij zijn genealogisch onderzoek naar de familie veel gegevens over zijn bet-overgrootvader Everhardus Wilhelmus. In musea en op veilingen lokaliseerde hij drie staande horloges en drie staartklokken. Hij plaaatste foto`s hiervan in het familieboek Petersen. In uurwerkboeken staan van hem twee staartklokken, een stoelklok en een horloge.
[8] Uurwerkmakerij in Friesland

ijzerkramer

In zijn huwelijksakte van 1849 staat als zijn beroep 'koopman'. In geboorteaktes van zijn kinderen in '50 en '52 staat 'horlogiemaker', in '54 ijzerkramer, en daarna weer ' horlogiemaker'.
J.L.W. Petersen schrijft:
"Hij verkocht toen ook ijzerwaren in zijn winkel. Van hem zijn een prijscourant van spijkers en één van ijzerwaren uit 1850 bewaard gebleven in de collectie van het Ned. Economisch Archief in Amsterdam. Het ging met de verkoop van uurwerken minder goed, naar staande horloges was geen vraag meer en de concurrentie tussen de makers van staartklokken was toen zeer groot. Hij bleef echter horologiemaker (...)."

huwelijk met Wemeltje

Toen hij 24 was, trouwde hij in Harlingen met Wemeltje Wytses Feddema van 17.
(uit het Harlinger Gemeentearchief):

Over dit huwelijk verklaarde zijn vader:

Ik ondergetekende Wermold Petersen, Predikant bij de hervormden op het eiland Vlieland, present te HRL, verklare hiermede te consenteren in het huwelijk van mijn zoon E.W.P., horloge- en Uurwerkmaker, wonende te HRL, voornemens is aantegaan met Wemeltje Feddema, dogter van Wytze Jans Feddema, verzoekende daartoe competente Autorisatie om aan dat huwelijk alle de vereischte formalia te besteden, waartoe en tot al het nodige een ieder bij dezen door mij ondergetekende word gequalificeerd. In kennisse mijn gewone handtkening HRL den 29 mrt 1816;

De ouders van Wemeltje Feddema verklaarden:

Wij Ondergeschrevenen Wytze Feddema mr. horlogiemaker en IJtje Aukes Echtelieden te HRL, verklaren bij deezen te consenteren en toe te staan aan onzen meerderjarigen dogter Wemeltje Feddema om zich in het Huwelijk te begeven met E.W.P. mr. horlogiemaker te deezer Steede, meerderjarige zv Wermold Petersen Predikant bij de Herformde Gemeente op de Eilande Vlieland en Christina Roskott Echtelieden aldaar, mogende alzoo lijden dat dezelve in ondertrouw worden opgenomen, de afkondigingen in gevolge de wet geschieden om na afloop derzelve in den Huwelijken Staat te woren bevestigd. HRL den 26 jul 1816;

De burgemeester van Vlieland verklaarde:

den Burgemeester van den Eilande Vlieland, Certificeert hier mee-de, dat de Huwelijks afkondigingen van E.W.P. en Wemeltje Feddema, beyde woonagtig te HRL op den 28 jul en 4de deser onverhindert Zijn afgeloopen; waar van wij desen ten eynde het Huwelijk tusschen genoemde Everhardus Wilhelmus Petersen en W.F. Zoude kunnen worden Voltrokken, hebben afgegeven. Vlieland den Vierde aug 1816;

De getuigen bij het huwelijk waren:
Johannes de Graaf, meester pruikmaker (later kapper), 39 jaar,
Andries Aukes van Hoek, schoolonderwijzer. 45 jaar,
Thomas Baukes Bakker, stadsmajoor, 46 jaar,
en Jan Hendriks de Boer, stadsbode, 58 jaar^[4].

Kinderen uit dit huwelijk^[5]:
+ 1817 Everhardus Hermanus, †26-9-1817[9]
+ 1819 Everhard Wermold,
+ 1820 Augustus Ernestus,
+ 1822 Ida Christina,
+ 1824 Johan Lodewijk,
+ 1826 Julius,
+ 1830 Everhardus Wilhelmus,
+ 1833 Coenraad,
+ 1835 Jan Feddema, †28-7-1835[10]
+ 1836 Wemelina, †24-9-1843[11]
+ 1837 Anna Wilhelmina, †31-5-1842[12]
+ 1839 Hermanus (Herman),
In november 1841 overleed Wemeltje. Een boekverkoper deed aangifte met de eerste commies ter secretarie.
J.L.W. Petersen schrijft:
"Na het overlijden van Wemeltje Feddema in 1841 blijkt uit de memorie van successie dat de minderjarige kinderen de helft van het huis aan de Voorstraat erfden en is er een testament waarin Wemeltje een vierde deel in eigendom en een ander vierde deel in vrachtgebruik van haar goederen nalaat aan haar man met de bepaling dat hij gedurende zijn leven in het genot en bezit van haar gehele nalatenschap zou blijven."

huwelijk met Sophia Maria

In januari 1849 trouwde hij in Amsterdam met Sophia Maria de Saajer Waldorp. Hij was 57, zij was 28 jaar. De getuigen waren:
haar oudste zwager, Gerrit Johannes van der Woude, schipper,
Pieter Johannes Casper Beijer, smid,
Paulus Langeveld, commissaris van het Harderwijker Veer,
en Dirk Huijsman, schilder^[6].

Kinderen uit dit huwelijk:
+ 1850 Wermold,
+ 1852 Abel, †15-2-1872
+ 1854 Anthonie,
+ 1854 Wemellina,
+ 1858 Jan Bernardus,
+ 1860 Johanna Sophia,
Bij de geboorte van dit laatste kind was vader 69.

In 1872 overleed hij in de Voorstraat 19 (wijk C nr 39) in Harlingen; hij was 80 jaar.

Everhardus als notabele

J.L.W. Petersen schrijft:
"Everhardus W. was lid van de Ned. Herv. Kerk en behoorde tot het college van diaconen (diakenen). Hij schafte zich een familiewape aan, zoals vele notabelen dat toen deden. Op het bord met wapens van de diaconen (1826-1835) staat dit wapen. De wapenborden bevonden zich in het stadhuis en werden later overgebracht naar het museum Hannemahus, waar zijn wapen nu nog te zien is."

Bronnen

1. ↑ doopregister Hervormde Gemeente te Hengelo, nr 366
2. ↑ lidmatenregister Herv. Gemeente Harlingen, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 338, blad 067, aktenummer 895:
   [1] Everhardus Wilhelmus Petersen, op 1 februari 1815 ingekomen van Vlieland
3. ↑ minuut-akten 1816, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 049009, aktenummer 00095 en 00095 Gemeente Harlingen:
   [2] huurcontract, 2 april 1816
   [3] obligatie fl. 277, 2 april 1816
4. ↑ huwelijk Harlingen (1816 56):
   [4] "Eberhardus" Wilhelmus Petersen, horlogiemaker, en Wemeltje Feddema, 23 sept 1816
5. ↑ bevolkingsregister 1939:
   [5] de volkstelling met de leden van het gezin
6. ↑ huwelijk Amsterdam (1849 Reg.1 fol. 14):
   [6] Everhardus Wilhelmus Petersen, koopman, en Sophia Maria Waldorp, 11 jan 1849

geboorte van de kinderen met Wemeltje:
[13] Everhardus Hermanus, zoontje van Everhardus Wilhelmus Petersen, meester horologiemaker, en Wemeltie Feddema, 2 sept 1817. Vader deed aangifte.
[14] Everhard Wermold, zoon van Everhardus Wilhelmus Petersen, meester horologiemaker, en Wemeltje "Feddama", 10 mei 1819. Vader deed aangifte.
[15] Augustus Ernestus, zoon van Everhardus Wilhelmus Petersen, meester horologiemaker, en Wemeltje “Feddama”, 17 aug 1820. Vader deed aangifte.
[16] Ida Christina, dochter van Everhardus Wilhelmus Petersen, meester horologiemaker, en Wemeltje Feddema, 2 okt 1822. Vader deed dezelfde dag aangifte.
[17] Johan Lodewijk, zoon van Everhardus Wilhelmus Petersen, meester klokmaker, en Wemeltje Feddema, 10 okt 1824. Vader deed aangifte.
[18] Julius, zoon van Everhardus Wilhelmus Petersen, horologiemaker, en Wemeltje Feddema, 31 dec 1826. Vader deed aangifte. De getuigen waren eerste en tweede commies.
[19] Everhardus Wilhelmus, zoon van Everhardus Wilhelmus Petersen, horologiemaker, en Wemeltje Feddema, 8 aug 1830. Vader deed aangifte bij de burgemeester. Twee commiezen getuigden.
[20] Coenraad, zoon van Everhardus Wilhelmus Petersen, horologiemaker, en Wemeltje Wijtses Feddema, 7 jan 1833. Vader deed aangifte bij de burgemeester. De getuigen waren eerste en tweede commies.
[21] Jan Feddema, zoontje van Everhardus Wilhelmus Petersen, uurwerkhersteller, en Wemeltje Wytses Feddema, 17 juni 1835. Vader deed aangifte bij de wethouder. De getuigen waren eerste en tweede commies.
[22] Wemellina, dochtertje van Everhardus Wilhelmus Petersen, stadsklokkenist, en Wemeltje Wytzes Feddema, 15 juni 1836. Vader deed aangifte bij de wethouder. De getuigen waren eerste en tweede commies.
[23] Anna Wilhelmina, dochtertje van Everhardus Wilhelmus Petersen, uurwerkmaker, en Wemeltje Wytses Feddema, 27 okt 1837. Vader deed aangifte. De getuigen waren eerste en tweede commies.
[24] Hermanus, zoon van Everhardus Wilhelmus Petersen, meester horologiemaker, en Wemeltje Wijtses Feddema, 14 maart 1839 in Wijk C nr 39. Vader deed aangifte. De getuigen waren eerste en tweede commies.

geboorte van de kinderen met Sophia Maria:
[25] Wermold, zoon van Everhardus Wilhelmus Petersen, horlogiemaker, en Sophia Maria de Saajer Waldorp in Harlingen, C. 39, 19 juni 1850. Vader deed aangifte. De getuigen waren commies ter secretarie.
[26] Abel, zoon van Everhardus Wilhelmus Petersen, horlogiemaker, en Sophia Maria Waldorp, 27 jan 1852 in Harlingen, C 39. Vader deed aangifte. De getuigen waren commies ter secretarie.
een tweeling: een zoon en een dochter van Everhardus Wilhelmus Petersen, ijzerkramer, en Sophia Maria Waldorp, 22 maart 1854 in Harlingen, C 39. Vader deed aangifte. De getuigen waren commies ter secretarie:
[27] zoon Anthonie ’s morgens om half 8
[28] dochter Wemellina ’s middags om half 6
[29] Jan Bernardus, zoon van Everhardus Wilhelmus Petersen, horlogiemaker, en Sophia Maria Waldorp, 10 jan 1858 in Harlingen, C 39. Vader deed aangifte. De getuigen waren een commies ter secretarie en een stadsbode.
[30] Johanna Sophia, dochter van Everhardus Wilhelmus Petersen, horlogiemaker, en Sophia Maria Waldorp, 30 nov 1860 in Harlingen, C 39. Vader deed aangifte. De getuigen waren commies ter secretarie.

[31] Bevolkingsregister: de Voorstraat in Harlingen met het gezin, met data en beroepen van de kinderen geboren vanaf 1824

[32] Bevolkingsregister Harlingen met het gezin, met data wanneer welke gezinsleden Harlingen verlieten en waarheen. Sophia Maria ging vijf maanden na het overlijden van Everhardus naar Sneek.

Memories kantoor Harlingen, archiefnummer 42, Memories van successie - Tresoar, inventarisnummer 7034, aktenummer 8469:
[33] inschrijving memorie van successie van Everhardus Wilhelmus Petersen

overlijden Harlingen (1872 17):
[34] Everhardus Wilhelmus Petersen, 13 jan 1872, weduwnaar van Wemeltje Feddema, gehuwd met Sophia Maria Waldorp

Familie Petersen, door J.L.W. Petersen, 2010, blz 27-30, 69-72