Project: Suid Afrikaanse Portaal/Help Suid Afrikaans 2

Suid Afrikaanse Portaal Hulp

Bronne

'n Bron is die identifikasie van waar jy jou inligting gekry het.

Bronne is van kritieke belang in genealogie. Daar word selfs gesê genealogie sonder bronne is mitologie. ^[1]

'n Mens moet jou bronne aangee wanneer jy inligting op WikiTree sit. Dit staan in ons Erekode. Jy doen dit onder die hofie Bronne (Sources) net na die lyntjie " <references /> " wat outomaties ingesit is toe die profiel geskep is.

Ons onderskei tussen primêre en sekondêre bronne. 'n Primêre bron staan so naby aan die persoon in terme van afstand en tyd dat daar niks anders tussenin is nie. 'n Sekondêre bron maak van een of meer primêre bronne gebruik.

Die waarde van een bron teenoor die waarde van 'n ander bron word beoordeel op grond van watter getuieniswaarde 'n bron het.

Voorbeelde van primêre bronne

'n Bron is nie sonder meer primêr nie: dit kan vir een stukkie inligting primêr wees en vir 'n ander sekondêr.

1. Eerstehandse getuienis, iets waarvoor die betrokke WikiTree-lid self instaan, byvoorbeeld die geboortedatum van jou eie kind, of die bynaam van jou oupa se suster wat jy persoonlik geken het.
2. Kerkregisters, byvoorbeeld die geboortedatum en voorname van die kind, en die name van die ouers, op 'n doopregister; of die naam van 'n persoon op 'n lidmaatskapsregister; of die name van die bruid en bruidegom op 'n huweliksregister; of feite aangeteken in 'n notule; of die naam en sterfdatum van die afgestorwene op 'n begrafnisregister.
3. Staatsdokumente, byvoorbeeld siviele huweliksregisters, geboortesertifikate, sterfkennisse (sien aparte inskrywing hieroor), boedeldokumente, sensusrekords, kieserslyste en bevolkingsregisters. In onlangse tye kom amptelike aanlyn-databasisse ook nog by.
4. Inskrywings in 'n familiebybel wat deurentyd bygehou is.

Voorbeelde van sekondêre bronne

Sekondêre bronne is nie noodwendig swakker as primêre bronne nie: in baie gevalle is etlike primêre bronne teenoor mekaar opgeweeg en 'n deurdagte sintese van die inligting gemaak. In gevalle waar navorsing 'n ikoniese sekondêre bron verkeerd bewys, moet die nuwe feite sterk beklemtoon word.

Aangesien 'n goeie WikiTree-artikel self 'n sekondêre bron is, verkies ons egter dat die primêre bronne wat deur geraadpleegde sekondêre bronne gebruik is, nagespeur word en indien moontlik by 'n profiel opgelaai word. Waar dit nie moontlik is nie, moet ons benadruk dat die betrokke stukkie inligitng op 'n sekondêre bron berus.

1. Genealogiese studies deur gerekende genealoë, bv. C.C. de Villiers, C. Pama, F.J. Boonzaier, J.A. Heese en ander. Hieronder val ook GISA se SAG-reeks en Drakenstein-Heemkring se publikasies.
2. Biografieë en ander geskiedkundige werke deur noukeurige outeurs, bv G. McC. Theal, Johannes Meintjes, H.B. Thom, Karel Schoeman, J.C. Kannemeyer, Fransjohan Pretorius en ander. Sulke werke word gekenmerk deur 'n volledige bronnelys wat 'n mens dikwels tot by primêre bronne kan lei. Die veeldelige Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek is 'n buitengewoon betroubare voorbeeld hiervan, hoewel selfs daar foute kan voorkom.
3. Nie-sentrale inligting op 'n bron wat vir iets anders primêr is, bv geboorteplek van afgestorwene en name van ouers en kinders op 'n sterfkennis; name van getuies op 'n doop- of huweliksregister.
4. Inskrywings in 'n familiebybel wat agterna deur afstammelinge ingevul is.
5. Indekse tot versamelings primêre bronne, bv die NG Kerk se doopindekse, NAAIRS en die Maseti-indekse.
6. Koerantberigte tydens die persoon se lewe.
7. Foto's van grafstene.
8. Familieregisters, hetsy in boekvorm of op die Internet.
9. Onderhoude met persone wat eerstehande getuienis lewer, en wat opgeneem of onmiddellik genotuleer is.

Die term tersiêre bron is nie algemeen in gebruik nie, maar sou gebruik kon word vir die knip-en-plak styl wat tipies van saamwerk-webwerwe is, en waaraan selfs WikiTree nie ontkom het nie. Versamelings met honderde profiele word soms deur 'n GEDCOM van een webblad na 'n ander oorgedra. Tersiêre bronne is niks beter as gerugte nie en hoort nie op WikiTree nie. Die skoonmaak en verifikasie van sulke profiele is 'n belangrike rede vir die South African Roots projek.

Sterfkennisse

Vanaf ongeveer 1835 is in die Kaap deur die Britse owerheid vereis dat alle sterfgevalle gerapporteer word, en die twee Boererepublieke het dieselfde stelsel toegepas. Daar is minstens drie vorme waarin die rapport kan wees.

1. Sterfaangif (Information of Death). Dit word gewoonlik deur 'n hospitaalhoof, 'n distriksgeneesheer of 'n begrafnisondernemer ingevul. Dit bevat onder andere die plek en oorsaak van dood en inligting oor wat met die oorskot gedoen gaan word.
2. Sterfkennis (Death Notice). Dit word gewoonlik deur 'n naasbestaande of desnoods 'n vriend ingevul. Dit bevat onder andere name van ouers, eggenote en kinders en inligting oor die afgestorwene se nalatenskap. Sterfkennisse word deur die Meester van die Hooggeregshof geliasseer. Indien daar niks vir die Meester te doen is nie (byvoorbeeld 'n onbenullige boedel, of die eerste sterfte in 'n huwelik binne gemeenskap van goedere), kan dit gebeur dat daar nie 'n sterfkennis op rekord is nie.
3. Sterftesertifikaat (Death Certificate) 'n Uittreksel uit amptelike rekords wat op versoek deur 'n owerheid verskaf word. Dit word soms in boedeldokumente ingesluit, bv. wanneer die afgestorwene buite die gebied van die betrokke Weesheer oorlede is, of as bewys dat 'n gespesifiseerde erfgenaam vooroorlede is.

Daar kan vir dieselfde persoon meer as een dokument beskikbaar wees, soos 'n sterfaangif sowel as 'n sterfkennis .

Redigeer van biografieë

As jy iets in 'n WikiTree-biografie intik, gaan dit nie presies so lyk soos wat jy dit intik nie. Om te sien hoe dit gaan lyk, klik die woord PREVIEW wat onder die intik-kissie staan.

Die manier waarop WikiTree sy formatering doen, is deur 'n opmaaktaal te gebruk. Sekere kombinasies van simbole word nie weergegee nie, maar word gebruik om effekte mee te bereik. Byvoorbeeld:

'''Vetdruk''' word Vetdruk

''Kursief'' word Kursief

[[Laurie-474|Dirk Laurie]] word Dirk Laurie

[https://www.wikitree.com/ WIkiTree se toegangsblad] word WIkiTree se toegangsblad

Jy moet ongelukkig weet WikiTree doen so iets, maar jy hoef nie te onthou hoe om die effekte te bereik nie. Die algemeenstes word verskaf. Bokant die intik-kissie is daar 'n klompie simbole waarop jy kan klik. As jy jou muis beweeg tot op een van hulle, spring daar 'n kort beskrywing op van wat gaan gebeur as jy daarop klik. Bv die groot vet B sê "Bold text", dws vetdruk. As jy dit klik, verskyn Bold text op jou skerm, met die woorde "Bold text" ingekleur. As jy dadelik begin tik, vervang jou ingetikte teks daardie woorde. Wanneer jy dit dan later PREVIEW, dan kom daardie woorde in vetdruk.

Oefen dit bietjie. Dis baie maklik as jy dit eers gewoond is: klik B, tik alles wat in vetdruk moet kom, beweeg dan die muis weg en klik daar om die vertdruk te kanselleer.

Probeer dit nou met die eerste vier simbooltjies wat verskaf word: I vir kursief, 'n boompie vir 'n WikiTree-kode, 'n kort stukkie ketting vir 'n URL (dws 'n skakel na enige plek op die Internet). Jy kan ook eers die teks intik, dit met die muis merk en dan die simbooltjie klik.

Daar is nog vier simbole: 'n yslike hoofletter H' , 'n deurgestreepte W in 'n sirkel, 'n klomp parallelle lyne, en 'n hoofletter C. Daar kom netnou meer oor hulle, behalwe die lyne: dit sit 'n lang horisontale streep wat jy eintlik nie moet gebruik nie.

Fynere puntjies van WikiTree se opmaaktaal

Met net agt simbooltjies kan 'n mens ver kom, maar daar is party ander goed wat genealoë ook nodig kry. Ons wil graag bv iets intik soos

a1 Adam x Eva

b1 Kain

b2 Abel

b3 Set

c1 Enos

d1 Kenan

Dit doen jy met dubbelpunte, dws jy tik

:'''a1''' Adam x Eva

:: '''b1''' Kain

:: '''b2''' Abel

:: '''b3''' Set

::: '''c1''' Enos

:::: '''d1''' Kenan

Terloops: hoe het ek dit reggekry om bostaande te vertoon sonder dat dit geformateer word? Dis presies waarvoor die deurgestreepte 'W bedoel is. Merk 'n stukkie teks, en klik die simbool; die nodige opmaakinstruksies om dit ongeformateer te vertoon word rondom die gemerkte stuk ingesit.

Of 'n genommerde lysie, soos 'n paar keer reeds hierbo; dit doen jy met 'n hitsmerk vooraan elke reël — letterlik vooraan, met nie eers 'n spasie eers nie.

# Eerste

# Tweede

Daar is ook ongenommerde lyste.

• Een ongenommerde item.
• Nog een van hulle.

Dit word met sterretjies gedoen:

* Een ongenommerde item.

* Nog een van hulle.

Hoe om opskrifte te gebruik

Die bladsy wat jy nou lees, is niks anders as net nog 'n profiel nie. Kyk hoe lekker is dit om net in inhoudsopgawe te klik en direk te gaan na die onderwerp waaroor jy wil lees. Dis hoe jou eie profiele ook moet wees.

Vir die hofie van hierdie onderafdeling het ek "Hoe om opskrifte te gebruik" ingetik, dit met die muis gemerk, en die groot "H" geklik. Die resultaat was:

=== Hoe om opskrifte te gebruik ===

Die aantal gelykaantekens voor en agter is die vlak van die opskrif. 'n Vlak 3 opskrif is egter te belangrik: die hele afdeling oor "Redigeer van biografieë" is op Vlak 3 en ons is nou maar in 'n onderafdeling. Ek het dus met die hand 'n ekstra gelykaan ingetik:

==== Hoe om opskrifte te gebruik ====

As dit 'n hoofafdeling moes wees, sou ek aan die ander kant een teken weerskante uitgevee het.

Al die opskrifte verskyn in die inhoudsopgawe bo-aan jou profiel, met inkeping en nommertjies. As jy dink jou profiel is klaar, klik PREVIEW en kyk veral na die inhoudsopgawe. Lyk dit mooi logies? Moet party onderafdelings nie dalk hoër of party hoofafdelings laer staan nie? Is die afdeling oor

Party projekbestuurders is nogal pedanties: hulle hou daarvan dat die opskrifte presies só moet wees en sal klein veranderinkies aanbring wat jy dalk onnodig ag, nes party mense die ornamente op jou kaggel effens verstel of jou skilderye haaks maak. Laat hulle begaan. Moet dit nie terugverander nie. Wees liewer bly dat jy nie self hoef te onthou wat al daardie fyn puntjies is nie.

Ondertekening van bydraes

Almal op WikiTree het drie persoonlike identifikasienommers: jou databasisnommer, jou bladsynommer, en jou WikiTree ID. Die eerste twee (albei iets soos 13825927) is van hoofsaaklik tegniese belang, maar jy moet weet en liefs onthou wat jou WIkiTree ID is. As jy aan die begin nog sukkel om dit te onthou, vat jou muis na My WikiTree en op die menu wat dan verskyn, af na Profile. Die meeste blaaiers sal dan 'n opspringbalkie met jou bladsynaam vertoon, anders kan jy net klik om na ide blad self te gaan.

Elke slag wanneer jy iets op 'n profiel se biografie byvoeg, moet jy jou bydrae dagteken. Dit is dus nogal belangrik om jou eie ID haarfyn te onthou. Dit word soos volg gedoen:

1. Op die eerste plek waar jy moet teken, klik jy die simbool vir 'n WikiTree ID, so 'n boompie. Daar verskyn [[WikiTree ID|Name]] . Begin dadelik tik. Die stuk tussen die hakies verdwyn om plek te maak vir wat jy volgens die voorbeeld tik, d.w.s. eers jou eie WikiTree ID, dan 'n regaf streep, dan jou naam. Dis nie nodig dat jou naam presies lyk soos die een wat WikiTree sou saamstel nie; kies die vorm van jou naam wat jy in die betrokke konteks as gepas beskou.
2. Sit nou gepaste inligting, met datum, rondom daardie verwysing na jou, byvoorbeeld "Bygevoeg deur [[Laurie-474|Dirk Laurie]] op 13 Feb 2017.".
3. Merk nou daardie hele stuk en klik die groot C. Daar sal dan staan "<ref>Bygevoeg deur [[Laurie-474|Dirk Laurie]] op 13 Feb 2017.</ref>".
4. Om dieselfde verwysing nog kere bruikbaar te maak, sit 'n naam binne daardie eerste stel skerphakies, bv maak <ref name=DPL17> van <ref>.
5. Elke volgende keer wat dieselfde dagtekening van in daardie biografie van toepassing is, hoef jy net daardie eerste groepie baie effens aan te pas met 'n ekstra skuinsstreep, só: <ref name=DPL17/>
6. Maak seker dat die lyntjie <references /> wat outomaties in alle nuwe profiele gevoeg word, verder ondertoe as jou laaste dagtekening staan.

Soms moet jy egter bietjie meer sê, byvoorbeeld wanneer jy 'n spesifieke bron as verwysing wil insluit. Dan doen jy iets soos: <ref name=Ronel> "Geboorteregister van NG Gemeente Wellington 1877-1890", gesien by GISA, Stellenbosch, op 14 September 2015 en getranskribeer deur [[Van_Heerden-335|Ronel Olivier]] </ref>".

Verwant aan die ondertekening is die kort beskrywing van jou veranderinge, waarvoor daar 'n kissie net bokant "Save Changes" is. Die profielbestuurder gaan in kennis gestel word dat jy iets gedoen het, en as jy iets soos "Meer presiese sterfdatum vanaf sterfkennis" invul, maak dit dalk net die verskil of jy 'n dankie vir jou stukkie werk gaan kry.

Spoggerige opmaakopsies

Ek wil nie sê hoe ek maak om hierdie effekte te kry nie. Jy sal maar self die bladsybron moet bekyk ofhier gaan oplees. 'n Mens kan ook prentjies so inplak.

Probleme met opmaak

Daar is 'n aaklike ding wat met jou kan gebeur as jy jou werk probeer bêre: 'n kissie wat së Failed token check; forcing preview.

Dis pyne. Jy het iewers iets gedoen wat lyk na opmaak maar dit oortree iewers die reëls.

Doen daardie Preview. Kyk mooi of iets anders lyk as verwag en maak reg. Of jy nou die fout gekry het of nie, herhaal die opdrag om te bêre. Ten minste sal die profiel lyk soos wat jy gesien het, en jy was mos tevrede daarmee.

Oplaai van fotos en dokumente

Fotos en dokumente (ek gaan net sê "fotos" maar ek bedoel albei) is nie deel van die profiel self nie, maar elke foto het wel 'n tuisprofiel waarby die foto amptelik opgelaai word. Die WikiTree naam van die foto bevat dan ook die WikiTree ID van die tuisprofiel. Jy kan slegs fotos op 'n tuisprofiel plaas as jy skryfregte het.

Nuwe fotos

Klik "Add new image" op 'n profiel. Jy kry 'n vorm vir die oplaai van 'n nuwe foto. Maak soos dit daar sê. WIkiTree stel outomaties 'n naam soos "Paul Kruger Image 1" voor wanneer jy 'n nuwe foto of dokument oplaai. Dis maar net sodat daar darem 'n waarskynlik unieke naam gaan wees. Moenie daardie verspotte naam sommer so gebruik nie. Verander dit na 'n naam wat dadelik sê waaroor dit gaan. Grafsteen van Herman en Hettie Lategan", "Liesl Laurie as die feëkoningin in haar skool se operette" ensovoorts.

Jy sal 'n aantal kringetjies sien wat jy kan klik. Een van die belangrikstes is die vraag of dit 'n foto van die persoon of 'n bron is. Maak seker jy klik die regte een.

As dit 'n bron is, is dit veral belangrik dat die naam wat jy vir die foto gekies het, baie presies sê wat op die bron staan. met plek en datum. "Huweliksboek van ds P. Faure, Wynberg, Desember 1850, Robert Laurie en Coenradina Albertyn".

Soms sal WikITree vir jou vra of die foto nie dalk dieselfde is as een wat reeds opgelaai is nie. WikiTree is byna altyd reg oor hierdie enetjie. Dis byvoorbeeld 'n doopregister en jou baba is die een wat in die middel van die linkerkantste bladsy staan, maar iemand anders het reeds tevore op die profiel van die baba onder regs die foto opgelaai. Die prosedure is:

1. Maak die skakel na die vorige foto oop en vergewis jouself dat dit inderdaad dieselfde foto is.
2. In die kissie gemerk "Add person or free-space profile:", tik die WikiTree ID in van die profiel waarop jy aan die werk is.

Ou fotos

Wanneer jy die foto klaar opgelaai het, kom jy by die foto se eie tuisblad. Jy kan dit ook bereik vanaf 'n profiel wat aan die foto gekoppel is. Daar kry jy kans om baie verdere dinge te doen,

• Jy kan enige bestaande profiel aan 'n foto koppel. As een van die gekoppelde profiele daarna oopgemaak word, verskyn daardie foto dan iewers tussen daardie profiel se fotos. As die profiel reeds op jou uitkyklys is, hoef jy net 'n kringetjie te merk. Anders moet jy maak soos in die vorige onderafdeling beskryf.
• Jy kan 'n foto as primêr merk, selfs vir meer as een profiel. Dit beteken die foto verskyn langs die naam op die profiel waar selfs mense wat nie volle leesregte het nie, dit ook kan sien.
• Jy kan inligting oor die foto as 'n kommentaar byskryf, byvoorbeeld, 'n transkripsie van wat op 'n moeilik leesbare grafsteen staan.

Alhoewel WikiTree jou waarsku as jy 'n tweede kopie van 'n bestaande foto opsit, is dit nie totaal verbode nie, en jy kan sê jy wil nogtans voortgaan maar dit moet regtig 'n baie uitsonderlike geval wees aangesien ons nie die stelsel wil oorlaai nie. Sodoende hou ons WikiTree 'n gratis webwerf.

Foto's wat vir baie profiele primêr is

Die situasie hierbo geskets werk baie goed vir bv doop- of huweliksgetuies, maar is nie so lekker vir bv ander dopelinge op dieselfde bladsy nie. 'n Foto gemerk "Dooprekord van Jacobus van der Merwe" deug nie so goed wanneer dit as 'n primêre bron vir Matilda Fourie moet dien nie.

'n Mens moet maar jou eie kop volg hier. 'n Paar moontlikede:

• As jy self die eerste persoon is wat die foto opsit, oorweeg dit om 'n opskrif te gebruik soos "Doopregister Piketberg 3 Maart 1893" of "jy kan die id-nommers van almal op die blad byvoeg " (al die name). Jy kry dalk etlike dankies daarvoor.
• As die foto oop is, staan dit jou vry om die titel te verander. Moet nou net nie mense kwaad maak nie. Verduidelik gerus aan die persoon hoekom jy dit gedoen het.

Lang dokumente

'n Enkelbladsy-dokument kan geskandeer word, en dan is dit mos 'n foto. Langer dokumente is nie so eenvoudig nie. WIkiTree laat net party soorte leêrs as fotos toe, en Word of Excel is nie onder hulle nie.

Jy kan egter 'n familiestamboom of (klein) databasis insmokkel deur die dokument of sigblad na PDF uit te voer, want PDF is wel 'n geldige lêertipe.

Webtuistes

WikiTree is nie die enigste vis in die dam nie: daar is ander saamwerk-webtuistes. Die grootste praktiese verskil is soms net dat party families op 'n spesifieke webtuiste beter verteenwoordig is omdat dit 'n ander klompie mense is wat hulle tyd en energie daar insit.

'n Mens sal dus soms as jy vasbrand gou op een van die ander gaan loer of iemand die betrokke persoon al opgesit het; dalk is daar plekke, datums en familielede waarvan jy nie geweet het nie.

Hanteer inligting wat jy so kry asof jy dit om die braaivuur gehoor het. As jy dit net gebruik om jou op die spoor te sit, hoef niemand te weet waar jy daaraan kom nie. As jy egter geen ander bron kry nie, en jy wil die inligting nogtans op WikiTree sit, moet jy egter die bron erken, verkieslik met 'n skakel na die betrokke webblad.

Die beste plek om dit te plaas is 'n afdeling "Notas" onder die biografie, of (as jy huiwerig is of nie mag nie) in 'n openbare kommentaar op die profiel. Dalk sien iemand ander dit en vind 'n beter bron. Moet nie 'n privaatboodskap aan 'n profielbestuurder stuur nie. So iets is regtig net vir vertroulike sake.

As dit nie anders kan nie (bv die datum is nodig om eggenote en kinders in die regte volgorde te laat verskyn), kan jy wel die inligting in 'n dataveld sit, maar dan moet dit in die afdeling "Bronne" onder die biografie erken word.

Gesels saam

Jou G2G profiel

Vrae, antwoorde en kommentare 

Breë afdelings

Gekoppelde profiele

Onderwerpe

Mergen of samenvoeg van duplikate profiele

Interaksie met ander genealogiese stelsels

Die GEDCOM-standaard

Aflaai van GEDCOMs

Oplaai van GEDCOMS

Probleme met WikiTree-GEDCOMs