Johannes (Uyttenbogaert) Uytenbogaert (1557 - 1644)

Johannes Wtenbogaert (Uyttenbogaart) Voorman van de remonstranten. Legerpredikant van stadhouder Maurits van 1599 tot 1610. Geboren op 11-02-1557 te Utrecht, overleden op 04-09-1644 te Den Haag, op 87-jarige leeftijd.

Kindertijd

Op 11 februari 1557 werd in Utrecht Johannes Uytenbogaart geboren als zoon van Augustijn Petersz van den Bogaerden of Wtenbogaerden, onderkoorzanger en schoolmeester bij de canonisie van Sint-Pieter (school voor kerkelijke leerstellingen). Zijn vader was 46 jaar oud toen Johannes geboren werd. Hij overleed in 1586. Zijn moeder heette Helena of Heylwich Hamel, geboren in Heusden. Het gezin bestond uit acht kinderen,van wie er drie jong overleden aan de pest. Beide ouders waren rooms-katholiek. Na het eerste onderricht in de Latijnse taal van zijn vader ontvangen te hebben, bezocht Johannes op zijn tiende jaar de Hieronymus -school. Daar hij zich in de studie der rechtsgeleerdheid wilde bekwamen, werd hij door zijn vader bij de rechtsgeleerden mr. Antonius Buyser,mr. Johan Bogaert en notaris Dirk van Buyzen in de leer geplaatst.

Huwelijken

In 1585 trad hij in het huwelijk met Anna van den Broeck. Na haar overlijden in 1605 - hij was twintig jaar met haar getrouwd hertrouwde hij op 2 april 1606 met Maria le Petit Pas, weduwe van François aux Brebis uit Wesel.Zij was van aanzienlijke afkomst en woonde op de Hof -singel in Den Haag. Uit haar eerste huwelijk had zij een dochter, maar die was echter al jong overleden. Op 23 april 1640 kwam Maria le Petit Pas te overlijden en werd in de Kloos -terkerk te Amsterdam begraven.Beide huwelijken bleven kinderloos.

Leven

Na een tijd in dienst geweest te zijn van een der secretarissen van graaf Jan van Nassau en omdat hem promotie bij het gerechtshof werd geweigerd,besloot hij zich op de godgeleerd -heid toe te leggen.Hij volgde onder andere de prediking van de gereformeerde predikant Duifhuis in de Utrechtse Jacobikerk.
Op kosten van de stad Utrecht werd hij in 1580 naar de academie in Genève gezonden om daar zijn verdere opleiding in de godgeleerdheid te ontvangen.Na zijn afstuderen keerde hij naar Utrecht terug,waar hij in 1584 predikant werd.
Wegens verschil van mening met de calvinisten werd Johannes Uytenbogaart op 17 december 1588 als predikant ontslagen.Door toedoen van prins Maurits en Johan van Oldenbarneveld werd hij in maart 1590 tot predikant in Den Haag beroepen,na verschillende uitnodigingen te hebben afgeslagen.
In 1591 werd hij tot hofpredikant van prins Maurits benoemd.Als predikant was hij weldra door zijn grote welsprekendheid en zijn beminnelijk karakter bij allen geliefd. Hij predikte zowel in het Hollands als in het Frans. In 1599 vergezelde hij prins Maurits in het leger, nadat hij tot veldpredikant was benoemd.Zo was hij ook getuige van de Slag bij Nieuwpoort in 1600.
Er waren in de Nederlandse Hervormde Kerk sedert 1572 twee partijen.De streng calvinisten stonden lijnrecht tegenover hen die in dit op -zicht van de rechtzinnige kerkleer afweken. Uytenbogaert had zich geschaard aan de zijde der vrijzinnigen.

In die dagen van spanning werd hij door van Oldenbarneveld betrokken in allerlei zaken die hen later tot misdaad zijn aangerekend. Hen werd verweten dat zij een verstandhouding met Spanje en met de Jezuïeten onderhielden. Op aanraden van zijn vrienden,als mede van ,Louise de Coligny,de vrouw van Willem van Oranje - nam Uytenbogaart de wijk naar de Zuidelijke Nederlanden.Hij vestigde zich in Antwerpen.
Onder zijn beleid kwamen ballingen te Antwerpen in een vergadering bijeen,waarin de grondslagen der Remonstrantse Broeder -schap werden vastgelegd. Op 30 september 1619 werd de Remonstrantse Broederschap gesticht.
Intussen was Uytenbogaart door de Haagse kerkenraad eervol ontslagen,maar door de Provinciale Synode van Delft,onverhoord, veroordeeld en afgezet.Dit kerkelijk vonnis had in 1619 een politiek staartje.Na een rechtzitting in mei 1629 werd Uytenbogaart voor altijd verbannen en zijn goederen werden verbeurd verklaard.

Toen het Twaalfjarig Bestand in 1621 ten einde liep en de Spaanse Nederlanden dus weer vijandelijk gebied werden, wilde hij niet in Antwerpen blijven wonen en vertrok naar Parijs. Hij vestigde zich later in Rouan. Gedurende zijn ballingschap heeft Uytenbogaart veel geschreven, onder andere brieven aan zijn vrouw. Herhaaldelijk werd hij verzocht om tot de roomse kerk over te gaan, dat hij onvoorwaardelijk afsloeg. Hij verbleef in Rouan tot aan de dood van prins Maurits in 1625. Daar hij erg naar Den Haag verlangde, schreef hij een brief aan Frederik Hendrik, de zoon van prins Maurits. Hij kreeg toestemming om terug te keren en op 26 augustus 1626 kwam hij in Rotterdam aan. Een verzoek van de generaliteit,om zich te verdedigen tegen de beschuldigingen waarop zijn vonnis berustte, werd afgeslagen. Onafge -broken was hij werkzaam om remonstrantse samenkomsten te bevorderen. Hij waagde het zelfs om meermalen te preken.
Dikwijls werd hij aangezocht om de breuk in de kerk te helen, maar na al het gebeurde was er op dat ogenblik geen verzoening mogelijk en wijdde hij al zijn krachten aan de belangen der Remonstrantse Broederschap waarvan hij het hoofd bleef tot aan zijn dood. Ook volgde hij de politiek en de krijgsontwikkelingen op de voet.

Overlijden

In de laatste jaren van zijn leven woonde hij weer in zijn vroegere huis,dat na de verbeurd -verklaring eerst door de kamerheer van prins Maurits en daarna door Rosaen was uitgewoond.
Hier kon hij rustig leven door de erfenis van 18.500 gulden van zijn overleden vrouw, wat hem jaarlijks een inkomen van 925 gulden opleverde. Op 4 september 1644 kwam hij door alle ellende welke hij in de jaren van strijd en ballingschap had doorgemaakt wegens uitputting op 87-jarige leeftijd te overlijden.
Hij was een man van grote scherpzinnigheid en met een heldere geest. Hij was vlug met de pen en al zijn geschriften munten uit door zijn zeldzame grote kennis van zaken. Hij had een verre neef,die hij nog gedoopt had en die hij later vergunde zijn naam te voeren, maar in 1625 is deze na een onschuldige gevangenisstraf aan de pest bezweken.